این زیر زون کپه‌داغ یال شمالی ساختمان چین‌خورده یک ناودیس مرکب را در منطقه مشهد، قوچان و شیروان تشکیل می‌دهد. حد شمالی این واحد با فلات توران گسلی است. به طور کلی در اثر حرکات کوهزایی سیمیرین پیشین چین‌خوردگی و گسل‌ها با روندهای متفاوتی در منطقه ایجاد شده است که علاوه بر ایجاد سیستم‌های درزه و شکستگی، جابه‌جایی، تغییر امتداد و...، سازندها و واحدهای زمین‌شناسی محدوده مطالعاتی را سبب شده است. در ادامه عناصر ساختاری ناشی از فعالیت‌های کوهزایی منطقه مطالعاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
3-1- گسل‌ها
گسل‌ها و شکستگی‌های اتفاق افتاده در محدوده مطالعاتی سبب جابه‌جایی لایه‌ها و ساختارهای زمین‌شناسی در جهات مختلف شده است. این شکستگی‌ها در مورفولوژی حوضه و هدایت آب‌های زیرزمینی و جریان‌های سطحی منطقه نقش دارند. گسل‌های منطقه دارای دو روند متمایز به شرح زیر می‌باشد:
3-1-1- گسل‌های با روند جنوب‌شرق، شمال‌غرب (گسل‌های طولی)
این گروه که در امتداد لایه‌ها ایجاد شده است سبب افتادگی پلکانی در محدوده حوضه آبریز به سمت شمال شده است. این شکستگی‌ها در مورفولوژی سنگ کف آبخوان آبرفتی و شکل‌پذیری آن نقش اصلی را داشته و شامل گسل‌های زیر است:
1- گسل‌های جنوبی دشت (گسل امامقلی)
این گسل‌ها، در جنوب ارتفاعات ا...اکبر و به موازات امتداد محور تاقدیس ا...اکبر ایجاد شده و سبب فروافتادگی و تشکیل دره درونگر شده است. این گسل‌ها دارای روند شمال‌غرب- جنوب‌شرق می‌باشد و از چند شکستگی فرعی دیگر که به موازات این گسل ایجاد شده لایه‌های سنگانه، سرچشمه و تیرگان را جابه‌جا نموده است.
2- گسل داغدار
این گسل نیز با روند شمال‌غرب- جنوب‌شرق در حاشیه شمالی تاقدیس ا...اکبر واقع شده است و سبب افتادگی لایه‌ها و تشکیل دشت شده است. طول این گسل بیش از 100 کیلومتر است که از شمال‌غرب وارد کشور ترکمنستان می‌شود. این گسل از طرف جنوب‌شرق ارتفاعات هزار مسجد در شمال دشت مشهد را قطع می‌کند.
3- گسل توزانلو
این گسل به موازات گسل داغدار در مرکز دشت درگز امتداد دارد. با جابه‌جایی‌هایی که در لایه‌های کرتاسه فوقانی ایجاد نموده است سبب تفکیک شت درگز به دو دشت شمالی و جنوبی شده است.
4- گسل نوخندان
این گسل در حاشیه شمالی دشت درگز با روند شمال‌غرب- جنوب‌شرق قرار دارد که حدود 20 کیلومتر مرز جنوبی رخساره نئوژن را تشکیل داده است. گسل مزبور هم‌چنین سبب افتادگی سنگ کف در این ناحیه و با توجه به نتایج چاه‌های محفوره و افزایش عمق آبرفت شده است. ادامه گسل نوخندان به طرف جنوب‌شرق توسط نهشته‌های کواترنری پوشیده شده است.
3-1-2- گسل‌های با روند جنوب‌غرب- شمال‌شرق (گسل‌های عرضی)
این دسته از گسل‌ها اغلب گسل‌های گروه اول و محور چین‌ها را قطع نموده و جابه‌جایی افقی در لایه‌ها را سبب شده است. برخی از این گسل‌ها نیز دارای روند شمالی- جنوبی می‌باشد که در جنوب‌شرق منطقه در تاقدیس زنگلانلو جابه‌جایی‌هایی را ایجاد نموده است.
3-2- چین‌ها
از دیدگاه زمین‌شناسی ساختمانی، حوزه مطالعاتی تحت تأثیر فاز کوهزایی کیمیرین پیشین قرار گرفته و به دنبال این حرکات و حرکات بعدی کوهزایی، چین‌هایی با امتداد مشخص ایجاد شده است. از سوی دیگر، تحت تأثیر عملکرد گسل‌ها، درزه و شکستگی‌های فراوانی در چین‌خوردگی‌های منطقه ایجاد گردیده است. با توجه به تکتونیک منطقه و ساختار زمین‌شناسی آن، چین‌خوردگی‌ها عمدتاً روند جنوب‌شرقی- شمال‌غربی دارد. چین‌خوردگی‌ها شامل ساختمان‌های چین‌خورده تاقدیسی و ناودیسی شکل به شرح زیر می‌باشد:
3-2-1- تاقدیس زرینه کوه
این تاقدیس در شمال حوضه آبریز درونگر با روند شمال‌غرب- جنوب‌شرق قرار دارد. تاقدیس مزبور از سمت شمال‌غرب وارد کشور ترکمنستان می‌شود. این تاقدیس قسمتی از مرز شمالی حوضه آبریز را تشکیل می‌دهد.
3-2-2- تاقدیس درونگر و بی‌بی قرقیز
این دو تاقدیس سبب چین‌خوردگی سازندهای کرتاسه فوقانی قابل رخنمون در شمال‌غرب حوضه آبریز شده است. تغییرات و انحنای محور این چین‌خوردگی‌ها مربوط به گسل‌هایی با روند متفاوت در این ناحیه می‌باشد.
3-2-3- تاقدیس ا... اکبر
این تاقدیس در جنوب دشت درگز قرار دارد. امتداد محور آن همانند گسل‌های با روند شمال‌غرب- جنوب‌شرق می‌باشد. گسل داغدار سبب افتادگی‌هایی در یال شمالی این تاقدیس شده است.
3-2-4- تاقدیس شمس‌خان
تاقدیس شمس‌خان در شرق حوضه آبریز و دشت درگز قرار دارد. امتداد محور این تاقدیس مشابه گسل‌های توزانلو و نوخندان می‌باشد. تاقدیس مزبور هم‌چنین سبب چین‌خوردگی‌های شدیدی در توالی چینه‌ای کرتاسه فوقانی شده است.
3-2-5- ناودیس فیروزه
با روند تقریباً شرقی- غربی در شمال‌غرب دشت درگز قرار دارد و سبب چین‌خوردگی در سازندهای آب دراز، آتامیر، سنگانه و تیرگان شده است.
3-2-6- ناودیس خادمانلو
این ناودیس در جنوب حوضه آبریز درونگر و هم‌چنین جنوب تاقدیس ا...اکبر قرار دارد. امتداد محور ناودیس مشابه محور تاقدیس ا...اکبر است. ناودیس خادمانلو سبب چین‌خوردگی در سازندهای سرچشمه، تیرگان و سنگانه شده است. یال شمالی این ناودیس، یال جنوبی تاقدیس ا...اکبر است.
3-2-7- ناودیس در بادام
محور این ناودیس نیز امتداد کلی شمال‌غربی- جنوب‌شرقی دارد و سبب چین‌خوردگی برخی سازندهای کرتاسه شده است.
