در عمليات مرمت و مقاوم سازي ساختمان‌های با مصالح بنايي، آجري و سنگي، از روش‌های متعددي استفاده می‌شود ساختمان‌های بنايي از جمله سیستم‌های ديواري جمال بوده وخسارات لرزه اي يكي از طريق زير به آن‌ها وارد می‌شود:
الف ) عدم استحكام و طبيعت كافي وديافراگم هاي سقف و كف
ب) عدم وجود شناژعل و کمربندها يا نيروي كششي بتني مسلح
ج ) عدم وجود تيرهاي كشش بين ديوارهاي خارجي سیستم‌های سقف و كف كه دراين صورت ديوار تحت زاويه 90 درجه نسبت به صفحه‌اش فرو می‌ریزد همچنين عدم استحكام كافي وناپايداري ديوار، در مورد سازه‌های با مصالح سنگي ممكن است به خاطر عدم اتصال كافي درتقاطع ديوارها، ناپايداري به وجود آيد.
اقدامات اضطراري ممكن است شامل آماده نمودن تكيه گاه‌های تا غرو هماريهاي ديواري عرضي جهت جلوگيري از ريزش ديواري لازم باشد تكيه گاه‌های موقتي ممكن است براي بالکن‌ها يا کتیبه‌هایی كه به ديوار آسيب ديده متصل شده باشند در محلي كه ديوار ما لا بنده شده وبه عنوان موازنه عمل می‌کند مورد نياز باشند.
به طور كلي طرح‌های مقاوم سازي ساختمان‌های با مصالح بنايي بايد استحكام
واتصال دیافراگم‌های سقف و كت به ديوارها را فراهم ساخته تا در برابر زمين لرزه مقاومت نمايند. در تكامل اين روش‌ها مهندسين در صورت وجود ضعف آشكار در كل سازه نه تنها بايد قسمت‌های آسيب ديده را تقويت نمايند بلكه دیافراگم‌های سقف و كف را درصورت نياز بايد تقويت نمايند ويا ممكن است شناژهاي جديدي اضافه كرده ويا در صورت نياز مقاطع آسيب ديده در زلزله تخريب و باز سازي شوند.
توجه در پايان گذارش شکل‌هایی كه شماره‌های آن‌ها در متن ذكر شده است ضميمه شده‌اند.
تعمير دیوارها:
درديوارهاي با مصالح بنايي شكافهاي ضربدري به خاطر نيروهاي كششي و برشي بيش از حد ديوار و نزديك تقاطع ديوارها بوجود می‌آید. با مشاهده اين درزها و شكل آن‌ها می‌توان آن‌ها را به طريق زير شناسايي نمود.
الف ) شكافهاي قطري در پایه‌های نبايي بين باز شوهاي مربوط به پنجره‌ها كه به خاطر تنش‌های كشش قطري بوجود می‌آیند.
ب ) شكافهاي افقي در پایه‌های با مصالح بنايي بين باز شوهاي مربوط به پنجره‌ها كه به خاطر تنش‌های كششي قطري بوجود می‌آیند.
ج ) شكافهاي افقي در پایه‌های بنايي بين بازشوهاي مربوط به پنجره‌ها كه به خاطر لنگرهاي خمشي متناوب تشكيل می‌گردند.
د) شكافهاي قطري بالاي بازشوهاي موجود در ديوار كه به خاطر مكانيزم حمل بار از نوع برشي قدسي همواره با شكافهاي نعل در گاهي دراعضاي بتني مسلح حاصل می‌گردد.
برحسب اندازه شکاف‌ها روش‌های مختلف تعمير به كار می‌رود مثل مرمت تزريقي، حذف كلي يا نسبي و جايگزين كردن آجرها وسنگها در امتداد طولي شكاف و جايگزين سازي كل قسمت‌های ديوار تعمير تزريقي شکاف‌ها.
شكافهاي به عرض بيش از 3/0 ميليمتر و كمتر از 3 ميليمتر را بايد توسط تزريق ملات سيماني روان تعمير نموده ودر موارد ويژه می‌توان از مداد اپوكي استفاده كرد.
ترتيب عمليات مرمت تزريقي درشكافها به صورت زير است.
الف ) پوشش‌های اوليه به شامل پلاستر را از منطقه شكاف برداشته و گرد وغبار شكاف را با استفاده از هواي فشرده يافت آب پاك می‌کنیم.
ب) سوراخ‌هایی را درفواصل 30 تا 60 سانتي متري، عرض شكاف در مسير شكاف ايجاد می‌کنیم.
ج ) ميلمايي به عمق 5 سانتي متر را در داخل سوراخ‌ها قرار داده وشكاف ها را با ملات سيمان در امتداد يك طولشان درزگيري وپر می‌نماییم.
د) ميلما را با مسدود کننده‌ها بسته سپس با برداشتن ميله مسدود كننده به صورت جفتي و پاك كردن دوباره مسير درزها، از پيوستگي مسير تزريق بوسيله آب اطمينان حاصل می‌کنیم.
ه ) شيره سيمان يا ملات روان را با فشار سه مگا پاسكال به درز تزريق می‌کنیم.
2- مرمت شكافهاي بزرگ:
وقتي ضخامت درزها از 3 ميليمتر بزرگ تر باشد می‌توان از تزريق در غاب سيمان استفاده نمود اما در مورد شكافهاي با ضخامت بزرگ‌تر از 10 ميليمتر به خصوص هنگاميكه خرده سنگ يا خرده آجر در شكاف موجود باشد عمليات تزريق پيچيده تر و مشكل تر است روش تعمير شايد شامل مقاوم سازي ديوار هم گردد روش‌های موجود تعمير دراين حالت عبارت‌اند از:
شکاف‌هایی كه تقریباً عمودي يا قائم می‌باشند می‌توانند با كندن سنگ‌ها يا آجرهاي سست نزديك شكاف وبا استفاده از دستگاه‌های بهينه زني يا مقولهاي فولادي مناسب همراه با بتن جاي سنگ‌ها و آجرها را بگيرند در اينصورت كليه منافذ گرفته می‌شوند شكل 4 اين روش در صورت نياز در طرف ديگر ديوارهم اجرا می‌گردد.
همچنين آجرها يا سنگ‌ها می‌توانند از ناحيه حدود 15 الي 20 سانتيمتر در امتداد يك شكاف تقریباً عمودي كنده شده سپس ديوار را در ناحيه شكاف با ملات پرسيمان به هم متصل می‌کنند.)
روش ديگر عبارت است از پر كردن منفذها با بتن كه در نتيجه آن ستون جديد در ديوار آجري ايجاد می‌گردد عمليات مسلح كردن در ستون بااستفاده از 4 می‌گردد 14 و فامونهاي 6 با فاصله محاسبه شده عملي می‌گردد.
3- تعمير و مقاوم سازي محل تقاطع ديوارها:
محل تقاطع ديوار ما در مقابل زمين لرزه‌ها بسيار آسيب پذير ند وغالبا باعث شكافهاي بزرگ ويا جدا شدن آن‌ها در صورت عدم اتصال كافي می‌گردد روش‌های مختلفي براي مرمت اين ديوارها وجود دارند با توجه به ضعف اصولي ساختمان‌های با مصالح بنايي تحت عمل لرزه اي روش‌های تعمير و مقاوم سازي همواره با مستحكم كردن موضعي تقاطع ديوارها به همراه است.
در مورد شكافهاي قائم نسبتاً كوچك عمليات مرمت با استفاده از تعمير شكافهاوبااستفاده از فنون توصيف شده قبلي ودر صورت لزوم بااستفاده از روش‌های بخيه زني در سرتاسر شكاف انجام می‌گیرد.
بخيه زدن سنگي يا اضافه نمودن سنگ‌ها در امتداد شكاف از اين طرف به آن طرف شكاف يكي از روش‌های مورد استفاده می‌باشد.)
براي اتصال مقاطع ديوارهاي جدا شده صخامت فولادي با سطح مقطع 4× 4 سانتيمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد صفحه فولادي مطابق شكل 1 با دو غاب سيمان پر می‌گردد اين صفحات در تقويت گوشه‌ها بسيار مؤثر بوده اما نمی‌توانند ديوار به وضعيت قائم بر گردانند پس ازبسته شدن حفره سطح موردنظر توسط شبکه‌های سيمي پوشيده شده و ساير عمليات مثل قبل انجام می‌گیرد.
روش ديگر عبارت از مته زدن تعدادي سوراخ در مصالح ديوار از بين شكافهاي قائم سپس می‌گردد گذاري ودوغاب ريزي می‌باشد درهر دو روش شكاف باقيمانده بايد بادوغاب سيمان پر شود جهت كاهش جداشدگي قبل ازمرمت ميله
هاي كششي مورد نياز در دو طرف ديوار نصب می‌گردند)
مرمت بايد به كار بردن تكيه گاه‌های موقتي براي پشت بام يا طبقه بالاتر و برداشتن مصالح اطراف منطقه آسيب ديده همراه بوده آماده سازي وتميز كاري سطوح وبازسازي دقيق مدنظر باشد.
در مورد پيوند اتصال درقسمت باز سازي شده توجه خاصي لازم است كمر بندهاي مقاوم سازي آسیب ديده بايد تعمير گرديده واگر وجود ندارند بايد اضافه شوند يك ستون گوشه اي بتن مسلح كه به درستي به ديوار متقاطع متصل شده باشد می‌تواند به عنوان يك عضو مقاوم به كار رود اين ستون‌ها بايد داراي 4 ميلگرد 16 و خاموتهاي u شكل به قطر 6 ميليمتر در فواصل 20 سانتيمتر از يكديگر اجرا شوند. )
4- مقاوم سازي ديوارهاي آجري با محدود سازي
ساختمان‌های زيادي در منطقه بالكان از ديوارهاي حمال يا مصالح بنايي از آجر با ضخامت بيش از 25 سانتي متر و با ملات ماسه آهك ويا ماسه سيمان ساخته شده‌اند ساختمان‌های كف مونوليتكي بوده ولايه هاي بتن مسلح توسط كمربند يا تيرهاي كششي روي ديوارهاي حمال با عرض برابر ضخامت ديوار وارتفاع 25 الي 35 سانتي متر ساخته می‌شوند شناژ افقي روي ديوارها ) مقاوم سازي اينگونه ساختمانهابا ساختن ستون‌های بتن مسلح يا شناژهاي قائم در گوشه‌ها محل تقاطع ديوارها ودر وسط ديوارهاي بلند انجام می‌گیرد.
اين عمل يك دهانه ديواري را كه توسط اجزا بتني تقويت شده هم از نظر افقي وهم از نظر قائم آماده ساخته و به حد زيادي خصوصيات شكل پذيري دهانه ديوار را بهبود می‌بخشد اين حالت يك ديوار شكننده وتردد را به يك ديوار انعطاف پذيري كه ظرفيت حمل بار آن چند برابر ظرفيت ديوار اصلي است تبديل می‌کند بايد به اين نكته توجه داشت كه هم رفتار وهم عمل مصالح مقاوم سازي به صورت فوق داراي مقاومت‌ها بالايي در مقايسه با سازه‌های قابي با ديوارهاي پر كننده می‌باشند درهنگام طراحي در اين حالت توجه به نكات زير ضروري است.
الف ) شناژهاي قائم يا ستون‌ها نبايد از ضخامت ديوار قطر باشند.
ب ) ستون‌های قائم يا لایه‌های كمر بندي در انتقال بارهاي قائم مشاركت نكرده وبايدهمواره با آرماتور بندي به طريقي طراحي شدند كه در برابر نيروهاي كششي حاصل از لنگرها ونيروهاي برشي دهانه ديوار مقاومت نمايند.
ج) ستون‌های قائم بايد داراي آرماتورهاي با قطر 14 و حداقل 4 عدد به كار رفته وبايد با افزايش تعداد بيشتر اين ستون‌ها از نصب ستون‌های بزرگ‌تر خودداري شود.
د) ستون‌های قائم يا لایه‌های كمر بندي بايد طوري قرار گيرند كه نسبت طول به ارتفاع دهانه ديوار قابي بزرگ‌تر از 2/1 نشود.)
درمحلهايي كه ستون‌های قائم يا لایه‌های كمربندي بايد ساخته شوند آجرهاي ديوار بايد يكي يكي برداشته شده به صورتي كه منطقه تماس بين ديوار و تبين ريخته شده به صورت دندانه اي به هم متصل شوند.)
5- مقاوم سازي ديوارها توسط محدود سازي با مقاطع فولادي.
مقاطع فولادي می‌توانند جهت مقاوم سازي ديوارهاي با مصالح بنايي به كار روند اين مقاطع سریعاً نصب گرديده و غالباً در مواقع اضطراري جهت تعميرات به كار می‌روند برحسب شرايط مقاطع فولادي سبك بيشتر در دسترس بوده وتجهيزات كمتري را براي نصب نياز دارند وبايد به تيرهاي كششي ويا کمربندها وديافراگمهاي افقي در بالا و پايين متصل شوندهدف اصلي از مقاوم سازي با مقاطع فولادي مهار كردن ديوار توسط اين مناطع از پايين سازه تا طبقه آخر می‌باشد.
اين نوع همار، ديوارها را در مقابل بارهاي قائم نسبت به صفحه ديوار تقويت كرده و ديوارها را به دیافراگم‌های افقي متصل می‌نماید اين عمل باعث مهار مصالح
ديوارهاي بنايي هم می‌گردد. )
در جايي كه قرار است مقطع فولادي نصب گردد پلاسترها كند شده و حفره‌هایی در داخل مصالح در فواصل معيني مثلاً 50 سانتي متر ايجاد می‌گردد می‌توان از شابلن مقاطع فولادي جهت ايجاد سوارخ استفاده نمود مقاطع فولادي به کف‌ها يا پشت بام‌ها در هر انتها توسط تسمه‌ها يا قلاب‌های مناسب برحسب نوع آن‌ها بسته می‌شوند شكاف ديوارهاي بنايي با فنون توصيف شده در بالا وقبل مرمت می‌گردند مقاطع فولادي رنگ زده شده ويا توسط پلاستر سيمان پوشش داده می‌شود تا در برابر خوردگي حفاظت گردند.
6- مقاوم سازي ديوارها با پوشش‌های بتن مسلح:
براي ديوارهاي مصالح بنايي كه آٍسيب زيادي دیده‌اند ويا مقاومت اين ديوارها در برابر نيروهاي عرضي كافي نباشد اضافه نمودن پوشش بتني مسلح يك روش عاقلانه است كه غالباً مورد نياز است بتن توسط روش بتن پاشي انجام می‌گیرد ودر اين حالت ديوار با مفتول‌های كششي فولادي به هم متصل شده وبا خاموت پيچي آن ديوار بنايي غير مسلح را مقاوم می‌سازند.
7- مقاوم سازي ويافراگمهاي افقي ونيروهاي كششي.
غالباً يكي از بزرگ‌ترین عيوب ساختمان‌های با مصالح بنايي در مناطق زلزله خيز عدم وجود يا فراگمهاي افقي مناسب واتصالات نامناسب بين دیافراگم‌ها وديوار هاست. سازه‌ها بايد در امتداد خطوط ديوار و در سرتاسر ساختمان از اتصال كافي بين سطوح كف و ديوارها برخوردار باشد تيرهاي کشی‌ای يا کمربندها در اين ساختمان‌ها معمولاً در امتداد هر ديوار ودر هر كف به كار می‌روند تاباعث توزيع يكنواخت نيروهاي عرضي بر ديوار گرديده و سازه را به صورت يك عنصر واحد نگه دارند تيرهاي كششي به عنوان يك عضو فرپايي براي دیافراگم‌ها عمل می‌کنند. اگر اين تيرها دراثر زمين لرزه آسيب ببينند بايد سریعاً نسبت به مقاوم سازي آن‌ها اقدام كرد دیافراگم‌های كف و سقف براي افزايش صليب يا سختي سازه لازم‌اند.
يك تير كششي بتن مسلح جديد را نشان می‌دهد كه در دو مرحله دو سازه اضافه می‌گردد اين تير می‌تواند وزن ديوار باهم را نيز تحمل نمايد فولادهاي طولي در تير كشش بايد پيوسته بوده ودر محلهاي قطع به خوبي به هم متصل گردند ديوارهاي عرضي بايد داراي تيرهاي كششي باشند كه به تير كشش بيروني متصل گردند.
بالايي و ساختن يك تير كششي جديد مقاوم گرديده است.
فرپاها براي مهار كردن بالاي ديوار به تيرهاي كششي بسته می‌شدند اگر يك فضاي گسيخته نشده بين ديوار بالايي وتيرهاي عرضي وجود داشته باشد كمر بندهاي مسلح كننده بتن مسلح كننده بتن مسلح را می‌توان بدون ايجاد تكيه گاه به كاربرد)
در چنين مواقعي اعضاي فرپا می‌توانند به عنوان يك قيد براي نيروهاي عمود بر ديوار عمل كنند میله‌های فرپا بايد در برابر رطوبت منطقه اي حفاظت گردند قسمتي از تيرهاي پوششي كه بايد تقويت شوند با پلي استر منبسط شونده به ضخامت 2 سانتي متر پوشيده شوند اتصال فولادي بين فرپا وتيرهاي كششي مانع انتقال نيروهاي كه تمايل به كشيدن ديوار به طرف بالا دارند می‌شوند)
ساختمان كف و پشت بام معمولاً داراي تيرهاي عرضي چوبي بوده واين دیافراگم‌ها براي بارهاي عرضي ضعیف‌اند وبايد از استحكام و طبيعت آنهامطمئن گرديد پس ازمقاوم سازي اين دیافراگم‌ها می‌توان از تخته‌های چند لايي براي اندود بعدي استفاده نمود البته اين تخته‌ها بايد به طوري قابل قبول به كف بام محكم گردند با افزايش تخته‌های ضخيم سختي دیافراگم‌ها نيز افزايش می‌یابد)
8- مقاوم سازي فونداسیون‌ها:
اگر ديوارهاي بنايي به خاطر نشستهاي غير يكنواخت ويا لغزش در زلزله آسيب ببيند اقدامات لازم جهت حذف اين معضل بايد انديشيده شود.
مقاوم سازي فونداسيونهامي تواند سطح حمال بار اضافي يا وزن اضافي ساختمان را تأمین ولنگر واژگوني را افزايش دهند مقاوم سازي فونداسیون‌ها می‌تواند سازه‌ها را به صورت يك جسم واحد در لرزه‌های زمين لرزه وارد عمل كنند.
پي كني مرحله اي با استفاده از بلوكهاي بتني 0/2=b الي آ متر ودر فواصل 2b براي جلوگيري از نشت غير يكنواخت به كار رود لغزش زياد فونداسیون‌ها را می‌توان با استفاده از شناژ افقي اضافي بتني مسلح شده به خصوص در زمین‌های شيب دار كاهش داد.)
اين شناژ در اعماق زمين به طرف پايين فونداسیون‌ها ودر پایین‌ترین سطح تماس وبه صورت موازي با كنار كار به زمين متصل می‌شود.
روش ديگر عبارت از ساختن يك كمربند بتن مسلح در ساختمان در سطح فونداسیون‌ها يا ساختن يك تير كششي در امتداد قسمت داخلي فونداسیون‌ها مي‌باشد.
- برچسب ها: مقالات عمران , مقالات معماری , رشته عمران , رشته معماری , مقاله ,
